Inhoud van de HKIJ bibliotheek

Uitstervende beroepen

Waar zijn de vuurtorenwachters, molenaars, klompenmakers, kolenboeren, parlevinkers en rietsnijders gebleven? Ze bestaan niet meer of zijn nagenoeg uitgestorven. Wil Thijssen liep mee met veertien zeldzaam geworden vakmensen en beschrijft hun dagelijks leven. Ze bezocht schepen, werkplaatsen en ateliers, een korenmolen, een oude sigarenfabriek, het wachtershuis van een tolbrugwachter, de Onze Lieve Vrouwekerk in Maastricht, het zompige rietland in de Alblasserwaard en de Brandaris op Terschelling. Ze beschrijft hoe een visser 's nachts bij laagtij door de Oosterschelde waadt, hoe een paardenslager zijn dieren vilt, hoe een molenaar zijn wieken invet met gedroogde varkensreuzel en hoe de echtgenote en bijen van de imker om zijn aandacht wedijveren - en laat de ambachtsmannen zelf vertellen hoe het met de toekomst van hun vak is gesteld. Uit 't Is mooi geweest blijkt hoezeer Nederland de afgelopen eeuw is veranderd, en hoe ingrijpend die veranderingen zijn voor het leven van alledag. Zozeer zelfs, dat er hele beroepsgroepen en eeuwenoude tradities door zijn verdwenen.

De ruilverkaveling Lopikerwaard is een van de laatste grotere Landinrichtings-projecten in Nederland. Hoe fraai een gebied landschappelijk ook is, er zijn altijd wel knelpunten. In de Lopikerwaard moest men vaak letterlijk en figuurlijk het hoofd boven water houden. De diepe kavels van de boerenbedrijven, de drukke lintbebouwing, de matige ontsluiting en de voortdurende strijd tegen de water-overlast maakten het de boeren niet gemakkelijk. In de jaren vijftig kwamen dan ook de eerste aanvragen voor ruilverkaveling op tafel. In 1979 werd over de ruilverkaveling gestemd. Het plan haalde het met de hakken over de stoot en in november 2002 passeerde de grote ruil-verkavelingsakte bij de notaris. Ruim negentig procent van de landbouwgrond is aansluitend aan de bedrijfsgebouwen komen te liggen. In de oude situatie was dat veertig procent. De ruilverkaveling Lopikerwaard kreeg in de loop van de jaren te maken met heel wat zaken: beperkende maatregelen voor de landbouw, nauwelijks op te lossen problemen bij de ingrijpende renovatie van de waterhuishouding en stimulerende overheidsplannen voor meer natuur en recreatie. Anno 2002 is de inrichting van de Lopikerwaard niet wezenlijk veranderd. Het kenmerkende slagenlandschap is gemoderniseerd op een manier zoals de bewoners van de Lopikerwaard dat wilden.

Oude bedrijven in de LOPIKERWAARD 

1996 - jaar van het industrieel erfgoed 

Bij industrieel erfgoed denken we niet in de eerste plaats aan het landelijke gebied van de Lopikerwaard. De belangrijkste streekprodukten waren kaas, boter, teen en hennep, die werden verhandeld en verwerkt in vestingstadjes als Oudewater, Schoonhoven, Montfoort en IJsselstein. Vlas en hennep gingen naar de touwslagerijen en weverijen, graan en hop naar de bierbrouwerijen, teen naar de manden- en hoepmakers en klei werd verwerkt in de vele steenplaatsen langs de IJssel. Maar in de tweede helft van de 19e eeuw ontwikkelden zich uit deze ambachtelijke bedrijven "heuse industrieën", zoals steenfabrieken (Willeskop, IJsselstein), een olieslagerij (Oudewater), meubelfabrieken (IJsselstein) en verffabrieken (Schoonhoven). Hoe werkte zo'n olieslagerij? Hoe werd het beroemde Schoonhovens loodwit gemaakt? Welke gebouwen zijn er nog te zien uit die tijd? Deze en andere vragen komen aan bod in "Oude bedrijven in de Lopikerwaard", waarin ook thema's als de volkswoningbouw, spoorwegplannen, watertorens, molens en gemalen de revue passeren.

Ingesloten door een stedelijke kransader, waar het kloppen van de Nederlandse economie duidelijk voelbaar is, ligt het groene hart van Holland; een oase in een woestijn van steen. Groen is het, hoe vreemd het ook moge klinken, pas betrekkelijk kort. In voorgaande eeuwen overheersten andere kleuren: het grijs van het water en het bruin van het veen, dat toen in nog veel grotere hoeveelheden aanwezig was dan thans. De geschiedenis van het hart van Holland is op de eerste plaats een geschiedenis van de waterstaat. Immers zonder doelmatige waterbeheersing zou het water ons regeren in plaats van wij het water. Een portret van het groene Hollandse midden, waar rivieren, vaarten, kanalen, meren en plassen nog zo gezichtsbepalend zijn, kan derhalve niet anders dan het water als leidraad hebben. Want ondanks de vele, vaak grillig gevormde bestuurlijke grenzen werd het groene hart daardoor tot een regionale eenheid. Een harmonische eenheid, van land en water die het sluitstuk vormt van een eeuwenlange ontwikkeling.

Met een enkel woord mogen we de derde druk van dit werkje historie over onze historische kerk bij u ter lezing aanbevelen. Met recht mag dit „kerk — geschiedenis" genoemd worden. Beknopt, maar het lezen en weten waard. De fraaie foto's en treffende teksten maken het tot een verzorgd geheel. Het geeft blijk van het voorzien in een behoefte dat, na een tweede, nu ook een derde druk mag verschijnen. Gode zij dank is ons kerkgebouw niet alleen een stukje geschiedenis, maar heeft het ook in het heden wel degelijk een centrale plaats in het leven van de gemeente, en dan met name op de eerste dag der week. Tijdens de 's zondagse erediensten mag het tot tweemaal toe klinken, dat de Kerk niet alleen een geschiedenis heeft, maar ook toekomst!! De Kerk mag, gegrondvest op het éne Fundament, heenleven naar de stad, waarvan de Kunstenaar en Bouwmeester God Zelf is. Onze God geve, dat ons kerkgebouw zo tot zegen mag zijn tot op de laatste dag van de kerkgeschiedenis. 

Benschop, juni 1985 C.D. Zonnenberg, v.d.m. 

Verantwoording 

Een herdruk is deze uitgave niet geworden, maar een andere versie van de in 1960 en 1970 verschenen boekjes. Centraal is blijven staan de liefde en zorg waarmede dit Bedehuis steeds weer omringd is geweest, zij het vaak met intenties en middelen waaraan niets menselijks vreemd was. Als bij de twee vorige uitgaven zijn de gegevens en illustraties geput uit het kerkelijk archief en de gemeentelijke fotoverzameling. 

Lopik, juli 1985 J.G.M. Boon